εσχατιά

η (Α ἐσχατιὰ και ιων. ἐσχατιή) [έσχατος]

το έσχατο μέρος ή σημείο μιας έκτασης, το τελευταίο όριο, το τέρμα, το ακραίο σημείο («εις την εσχατιάν τού χωρίου, εις τα Λιβάδια», Παπαδ.)

αρχ.

1. το ακραίο, το υψιστο σημείο («ὄλβου πρὸς ἐσχατιαῑς», Πίνδ.)

2. τα όρια, τα σύνορα μιας χώρας («ἐσχατιῇ Γόρτυνος», Ομ. Οδ.)

3. (στην Αττική) κτήμα που βρίσκεται κοντά στη θάλασσα ή στις υπώρειες όρους

4. απόκεντρο μέρος, ησυχαστήριο

5. η κατάσταση τής έσχατης ταπεινότητας («τὴν ἀνθρωπίνην ἐσχατιὰν ἐξ ἧς ἀρρήτως ὁ ἁπλοῡς Ἰησοῡς συνετέθη», Διον. Αρ.)

6. (στη δοτ. εν.) ἐσχατιῇ

στο κατώτατο μέρος (τής επικήδειου πυράς)

7. στον πληθ. α) ἐσχατιαί

δύσεις

β) (στη δοτ.) ἐσχατιαῑς

(αντί ἐν ἐσχατιαῑς) στα γύρω απομακρυσμένα μέρη

8. φρ. α) «ἐπ' ἐσχατιῇ» ή «ἐσχατιῆς» — στην άκρη ή στην ακτή («ἐπ' ἐσχατιῇ λιμένος» — το τελευταίο σημείο τού λιμανιού μετά το οποίο αρχίζει η θάλασσα)

β) «ἐσχατιῇ πολέμου» — τα πιο απομακρυσμένα μέρη τού πεδίου τής μάχης

γ) «αἱ ἐσχατιαὶ τῆς οἰκουμένης» — τα πέρατα τού κόσμου

δ) (για χρόνο) «ἀν' ἐσχατιάν» — επιτέλους.